Okna w budynkach zabytkowych
Zadbaj o oczy zabytków
Radosław Nawara, Niezależny Konserwator Zabytków, Architekt, Doradca, Inwestor, Przedstawiciel Arkada
Marcin Chmielewski, doradca techniczny ds. projektowych, Produkt Manager ds. Systemów Akustycznych w KNAUF
Okna chronią użytkowników przed hałasami z zewnątrz, co ma znaczenie w zabytkach zlokalizowanych przy ruchliwych ulicach, w centrach miast, w strefach wpływu lotnisk, przy zakładach produkcyjnych itp. Ogólnie, przy modernizacji okien zwraca się uwagę na rodzaj pakietu szybowego, okucia okienne, uszczelnienia, gaz w komorach międzyszybowych, wentylację, jakość elementów, materiał ram okiennych, sposób montażu itp. Jednak w obiektach zabytkowych to za mało. Okna w takich budynkach to jeden z najczęściej chronionych elementów i podlega uzgodnieniom konserwatorskim. W przypadkach, gdy konserwator zgodzi się na zastosowanie plastykowych, szczelnych okien w starych budynkach, gdzie kiedyś były okna drewniane z lufcikami to należy mieć na uwadze, że może spowodować to nagromadzenie wilgoci w pomieszczeniach, albo przekierowanie jej w inne miejsca wywołując lawinę innych problemów, które odbiją się na estetyce zabytku i zdrowiu użytkowników Na jakie okna zgodzi się konserwator zabytków? Jak okna wpływają na akustykę zabytków? Jakie okna stosuje się do zabytkowych budynków?
Na jakie okna zgodzi się konserwator zabytków?
Często, wszelkie zmiany, na które godzi się konserwator zabytków dotyczą wewnętrznej strony okien. Przy wyborze okien należy mieć na uwadze kwestie termiczne, ale nad tym czuwają już producenci okien. Okna to również detale architektoniczne. Dlatego w ramach uzgodnień z konserwatorem muszą być ustalone takie aspekty jak wielkość, kształt, konstrukcja okien, podział okien, wielkości stolarki, frezy, zdobienia, elementy wykończeniowe (klamki, okucia), kolor jak również zastosowane surowce i ogólną estetykę okien. Zwrócę szczególną uwagę na surowce – konserwatorzy preferują drewno i niezbyt często zgadzają się na stosowanie okien PCV. Zmiana otworów okiennych, ich wielkości i konstrukcji czasami jest możliwa na elewacjach, które nie są objęte ochroną i zazwyczaj są to okna od strony dziedzińców. Na elewacjach od strony ulic rzadko kiedy jest zgoda na ingerencję w okna. W takich przypadkach pozostaje nam renowacja, stosowanie impregnatów czy preparatów odbudowujących strukturę drewna, wymiana uszczelek, jednak takie zabiegi nie dadzą nam pożądanych parametrów akustycznych, które dają nam dzisiejsze, nowoczesne technologie i wtedy poprawę akustyki poprzez renowacje okien należy traktować, jako mały element puzzli w poprawie parametrów akustycznych budynku czy pomieszczenia. Będąc przy tematyce okien warto pamiętać też o odpowiednich parapetach wewnętrznych i zewnętrznych. W przypadku okien w zabytkowych obiektach trudne jest pogodzenie wymagań konserwatora zabytków z możliwościami producentów okien. Znam przypadek jednego z warszawskich inwestorów, który ponad 20 lat szukał okien odpowiednich do zabytku, którego był właścicielem – komentuje Radosław Nawara.
Jakie okna do zabytkowych budynków?
Okna zabytkowych budynków są często określane mianem „oczu domu”. Oprócz wymogów z punktu widzenia fizyki budowli i konstrukcji mają duże znaczenie architektoniczne. Małe zmiany w oknach mogą mieć daleko idące konsekwencje dla wyglądu całego budynku. Dlatego też ważną rolę odgrywa nie tylko geometria, lecz również zastosowany materiał. Dla fizyki budowli duże znaczenie ma materiał ramowy i materiały uszczelniające. Istnieje wiele rodzajów okien i połączeń ze szkieletem drewnianym lub wypełnieniem przestrzeni między elementami konstrukcyjnymi ściany szkieletowej. Jednym z rozwiązań są okna pojedyncze bez węgarka. Taką formę pojedynczego okna można znaleźć w wielu konstrukcjach z muru pruskiego. Zlicowane z zewnętrzną stroną elewacji okno nie pozwala ani na montaż blachy odprowadzającej wodę ani położonej na zewnątrz taśmy uszczelniającej okno. W przypadku takiego wykonania trzeba zapewnić ochronę konstrukcyjną przed zacinającym deszczem. W trakcie remontu od wewnątrz umieszczana jest tylko taśma uszczelniająca okno. Aby skompensować powstawanie szczelin wskutek ruchów, konieczne jest zastosowanie taśmy rozprężnej pomiędzy ryglem drewnianym, a ościeżnicą okienną na szerokości ościeżnicy okiennej. Taśmy uszczelniające pełnią funkcję, mającą na celu stworzenie płaszczyzny szczelnej powietrznie, zapewnienie ochrony drewna okiennego przed wnikaniem wilgoci oraz wspomaganie izolacji termicznej. Innym rozwiązaniem są okna pojedyncze z węgarkiem. Pojedyncze okno z węgarkiem zapewnia wyraźnie lepszą ochronę przed zacinającym deszczem. Z jednej strony parapet z blachy i taśmę rozprężną można łatwo zamontować, z drugiej natomiast strony ogranicznik ścienny zapewnia już zmniejszone narażenie na oddziaływanie wilgoci. Taśma uszczelniająca do okien jest również zakładana tylko od wewnątrz i jest paroszczelna. Kolejne rozwiązanie to okna skrzynkowe, które są bardzo dobrym rozwiązaniem z punktu widzenia fizyki budowli dzięki zintegrowanej warstwie powietrza. Podwojenie istniejących pojedynczych okien do okien skrzynkowych jest często najlepszym rozwiązaniem w przypadku zabytkowych budynków pod ochroną. Pod względem wyglądu elewacji ingerencja jest minimalna, natomiast efekty z punktu widzenia fizyki budowli w zakresie izolacji termicznej i akustycznej są znaczące. Aby uniknąć przenikania wilgoci, pomiędzy ościeżnicą okna drewnianego położoną na zewnątrz a ryglem, należy umieścić paroprzepuszczalną taśmę rozprężną. Pomiędzy położoną wewnątrz ościeżnicą okna, a wypełnieniem przestrzeni między elementami konstrukcyjnymi ściany szkieletowej, należy umieścić taśmę paroszczelną. Warto unikać stosowania pianki poliuretanowej, jako materiału izolacyjnego i uszczelniającego, ponieważ również w tych obszarach w dłuższym okresie czasu należy zakładać występowanie ruchów – komentuje Marcin Chmielewski.
Dźwiękoizolacyjność szyb
Na dźwiękoizolacyjność szyb zespolonych wpływają dwa czynniki. Pierwszym z nich jest sama właściwość szkła monolitycznego, dla którego w najbardziej słyszalnych częstotliwościach (częstotliwość krytyczna) występuje tzw. dziura koincydencji, powodująca nagły spadek izolacyjności akustycznej. Zjawisko to potęguje się w szybach zespolonych symetrycznych (złożonych z szyb o tej samej grubości). Dodatkowo, w zespoleniach pojawia się kolejny problem, a mianowicie tzw. częstotliwość rezonansowa, szczególnie w szybach o jednorodnej budowie – powoduje dodatkowe obniżenie poziomu izolacji akustycznej. Najlepszymi metodami na zniwelowanie powyższych czynników i podwyższenie izolacyjności akustycznej szyb zespolonych jest zastosowanie szyby, w której budowie znajdują się szkła o różnych grubościach oraz szkła laminowane, tj. dwie tafle szklane, pomiędzy którymi znajduje się co najmniej jedna warstwa folii PVB Silence.
Migracja okien na zabytkowej elewacji
W zakresie okien skrzynkowych przywołam przykład wykonywanych kompleksowo prac projektowo-budowlanych w jednej z kamienic w Katowicach. Izolacja akustyczna okien była jednym z zakresu prac. Wyizolowywaliśmy przestrzeń w starej kamienicy, która pełniła funkcję użytkową, jako siedziba urzędu (jeszcze wcześniej była to kamienica mieszkalna), a przeprojektowaliśmy i przebudowaliśmy ją na funkcję hotelową. Poza tym, że różnymi „zabiegami” prawno-architektonicznymi udało nam się zwiększyć powierzchnię użytkową o 30%, to udało się również wygłuszyć pomieszczenia hotelu, w którym elewacja frontowa wychodziła na najbardziej imprezową ulicę. Aranżując budynek do nowych funkcji, konserwator zabronił jakichkolwiek zmian w wyglądzie zewnętrznym. Drugim wymogiem było zachowanie drewnianych okien. Konieczne było, zatem uwzględnienie wytycznych konserwatorskich i jednocześnie spełnienie odpowiednich standardów hotelowych oraz zaspokojenie wymagań gości hotelowych w pokojach od strony ulicy. Wykorzystaliśmy fakt, że okna były głębokie. Drugie okno włożyliśmy we wnękę od strony wewnętrznej (tzw. okno skrzynkowe). Zastosowaliśmy również technologię inteligentną, która powodowała, że jak gość otworzy okno to automatycznie wyłącza się klimatyzacja, co jest powszechnym standardem w hotelach. Pry innej realizacji, gdzie również cenna była stolarka okienna udało się migrować okna na elewacji w celu zwiększenia ilości kondygnacji. Prace były czasochłonne i drogie, ale ze względu na lokalizację budynku na starówce zysk z najmu dodatkowych powierzchni na przestrzeni wielu lat przemawiał na korzyść ich realizacji – komentuje Radosław Nawara.
Już wkrótce dalsza część artykułu i opinie Ekspertów.
Jeśli chcesz otrzymać maila z powiadomieniem o nowych publikacjach zapisz się do newslettera tutaj >>
Czytaj artykuł o innych elementach wpływających na akustykę budynków „Jak poprawić akustykę zabytkowych budynków? Tynki, okładziny, okna, drzwi, szachty – wymiana czy renowacja?”
Autor artykułu
Poznajmy się!
Architekt, najmłodszy konserwator w Polsce, od 17 lat działający na zlecenie polskich i międzynarodowych inwestorów nieruchomości. Współwłaściciel Arkada, wielopokoleniowej firmy architektoniczno–budowlanej, która od czterech dekad projektuje, realizuje i nadzoruje prace rewitalizujące, konserwujące i adaptujące historyczne obiekty mieszkalne, przemysłowe i użyteczności publicznej do nowych rozwiązań technologicznych oraz współczesnych funkcji. Praktykę zawodową zdobywał w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jako Miejski Konserwator Zabytków w Będzinie w latach 2005-2006 działał na rzecz ujednolicenia wpisów ewidencyjnych zabytków i tylko w jednym roku dokonał opisów 10% zabytków w Będzinie. Zrealizował projekty dla ~600 zabytków w Polsce i za granicą. Odrestaurował tysiące mkw. zabytkowych powierzchni dachów i elewacji, zarówno na zewnątrz, jak i we wnętrzach obiektów.
LUDZIE NIEZWYKLI PODNOSZĄ RUINY W ZABYTKI
Czekamy, by rozpocząć Twój projekt
